موارد مورد بحث در زمینه مدیریت دانش، کسب، دسترسی و نگهداری از دانش در یک سازمان است. مدیریت دانش به عنوان یک فعالیت کلیدی در تجارتهای بزرگ مطرح میشود زیرا به دانش درونی به عنوان سرمایه عقلانی مینگرند که به وسیله آن میتوان به بهرهوری بیشتر دست یافت، ارزش جدید ایجاد نمود و رقابتها را افزایش داد. مدیریت دانش برای سازمانهای بینالمللی با بخشهای پراکنده از لحاظ جغرافیایی دارای اهمیت خاصی است.
اکثر اطلاعات در حال حاضر با ساختار ضعیفی موجود است مانند متن، صدا و ویدئو. از دید مدیریت دانش، فناوری امروز از محدودیتهایی در زمینههای زیر رنج میبرد:
•جستجوی اطلاعات. شرکتها معمولا وابسته به موتورهای جستجوی مبتنی بر کلمه کلیدی هستند که محدودیتهای آنها به طور خلاصه ذکر شد.
•استخراج اطلاعات. وقت و تلاش انسانی برای مرور سندهای بازیابی شده برای استخراج اطلاعات مرتبط مورد نیاز است. عاملهای هوشمند کنونی قادر به انجام چنین کاری در حد رضایتبخش نمیباشند.
•نگهداری اطلاعات. در حال حاضر مشکلاتی از قبیل ناسازگاری در واژگان و خطا در حذف اطلاعات منسوخ وجود دارند.
•کشف اطلاعات. دانش جدیدی که به طور ضمنی در پایگاه داده شرکتها وجود دارد با استفاده از داده کاوی استخراج میشود. هرچند این کار هنوز برای مجموعه سندهای توزیع شده و دارای ساختار ضعیف مشکل است.
•دسترسي به اطلاعات. اغلب دلخواه است كه دسترسي به اطلاعات مشخصي براي گروههاي مشخصي از كارمندان محدود گردد. “ديدها” كه اطلاعات مشخصي را پنهان ميكنند، از ديد پايگاهدادهها شناخته ميشوند ولي از طريق اينترنت (يا از طريق وب) به سختي قابل شناسايي هستند.
هدف وب معنايي اجازه به سيستمهاي مديريت دانش پيشرفتهتري است:
•دانش در فضاهاي مفهومي مطابق با معنايش سازماندهي خواهد شد.
•ابزارهاي اتوماتيك نگهداري را از طريق بررسي ناسازگاريها و استخراج دانش جديد پشتيباني مينمايند.
•جستجوي مبتني بر كلمه كليدي با پاسخ به پرسوجو جايگزين ميشود: دانش درخواست شده بازيابي، استخراج و به طرز كاربرپسندانهاي ارائه ميشود.
•پاسخ به پرسوجو بر روي چندين سند پشتيباني خواهد شد.
•تعيين افرادي كه قابليت دسترسي به بخشهاي مشخصي از اطلاعات (حتي بخشهايي از سندها) را دارند، امكانپذير خواهد بود.
1.2.2تجارت الكترونيك تجارت به مصرفكننده
تجارت الكترونيك تجارت-به-مصرفكننده (B2C) تجربه تجاري غالب كاربران وب است. يك سناريوي معمول شامل بازديد كاربر از يك يا چند فروشگاه آنلاين، مرور پيشنهادات آنها، انتخاب و سفارش محصولات ميباشد.
به طور ايدهآل، يك كاربر اطلاعاتي درباره قيمتها، شرايط (همچون طريقه دسترسي) همه فروشگاههاي آنلاين يا حداقل همه فروشگاههاي اصلي جمعآوري كرده و سپس بهترين پيشنهاد را انتخاب ميكند. اما مرور دستي براي عمل در اين مقياس بسيار زمانبر است. به طور معمول كاربر تنها از يك يا چند فروشگاه قبل از تصميمگيري بازديد مينمايد.
براي بهبود اين وضعيت، ابزارهايي براي خريد در وب به شكل رباتهاي خريد وجود دارند. عاملهايي نرمافزاري كه از چندين فروشگاه بازديد ميكنند، اطلاعات قيمت و محصول را استخراج مينمايند و يك خلاصه فروش گردآوري ميكنند. عملكرد آنها توسط لفافهها فراهم ميگردد. برنامههايي كه اطلاعات را از يك فروشگاه آنلاين استخراج مينمايند. يك لفافه براي هر فروشگاه ايجاد ميشود. اين رويكرد از چندين مانع رنج ميبرد.
اطلاعات از سايت فروشگاه آنلاين از طريق جستجو كلمه كليدي و ديگر معاني از تحليل لغوي، استخراج ميگردد. اين فرآيند از فرضياتي درباره تقريب قسمتهاي مشخصي از اطلاعات استفاده ميبرد. (به عنوان مثال قيمت با كلمه قيمت و علامت $ كه قبل و بعد از يك عدد مثبت ميآيد مشخص ميگردد.) اين رويكرد تخميني مستعد اشتباه ميباشد و ضمانتي وجود ندارد كه كار كند. به دليل اين مشكلات تنها اطلاعات محدود شده اي استخراج ميگردد. به عنوان مثال مخارج حمل و نقل، زمانهاي تحويل، محدوديت در كشور مقصد، سطح امنيت و سياستهاي خصوصيسازي معمولا استخراج نميشوند.اما تمام اين فاكتورها ممكن است براي تصميمگيري كاربر ضروري باشد. به علاوه برنامهنويسي لفافهها زمانبر است و تغييرات در تجهيزات فروشگاه آنلاين نيازمند دوباره برنامهنويسي هزينهبري است.
وب معنايي به توسعه عاملهاي نرمافزاري اجازه ميدهدكه بتواند اطلاعات محصول وشرايط سرويس را تفسير كند:
•قيمت گذاري و اطلاعات محصول به صورت صحيح استخراج شده وسياستهاي خصوصيسازي و تحويل تفسير شده و با نيازمنديهاي كاربر مقايسه ميشود.
•اطلاعات اضافي در رابطه با اعتبار فروشگاههاي آنلاين از ساير منابع مانند سازمانهاي رتبهبندي مستقل يا شركتهاي مصرف كننده، بازيابي ميگردد.
•برنامهنويسي سطح پايين لفافهها كامل خواهد شد.
•عاملهاي خريد خبرهتر قادر خواهند بود مذاكرات اتوماتيكي را از طرف خريدار با عاملهاي فروشگاه هدايت كنند.
1.2.3تجارت الكترونيك تجارت-به-تجارت
اكثر كاربران با تجارت الكترونيك B2C با بخش تجاري وب در ارتباطند اما بزرگترين وعده اقتصادي تمام فناوريهاي آنلاين بر اساس تجارت الكترونيك تجارت-به-تجارت (B2B) استوار است.
تجارتهاي سنتي با استفاده از رويكرد تبادل داده الكترونيكي (EDI) دادههاي خود را مبادله ميكردند. هرچند اين فناوري پيچيده است و تنها افراد خبره آن را درك ميكنند. برنامهنويسي و نگهداري آن مشكل بوده و مستعد خطا ميباشد. هر ارتباط B2B نيازمند برنامهنويسي جداگانه است بنابراين چنين ارتباطاتي هزينهبرند. EDI يك فناوري ايزوله بوده و دادههاي مبادله شده نميتوانند به آساني با ديگر برنامههاي تجاري مجتمع گردند.
اينترنت يك زيرساخت ايدهآل براي ارتباط تجارت-به-تجارت به نظر ميرسد. شركتها به طور رو به افزايشي به دنبال راهحلهاي مبتني بر اينترنت بوده و مدلهاي تجاري جديدي چون پرتالهاي B2B پديد آمدهاند. هنوز تجارت الكترونيك B2B با كمبود استانداردها مواجه است. HTML (زبان نشانهگذاري ابرمتن) براي پشتيباني فعاليتهاي ذكر شده بطور موثر، بسيار ضعيف است: هيچ گونه ساختار يا معنايي از اطلاعات فراهم نميآورد. استاندارد جديد XML يك پيشرفت بزرگ است اما هنوز تنها در مواردي كه يك توافق اولويت بر روي واژگاني كه مورد استفاده قرار ميگيرند و معاني آنها وجود دارد، ارتباطات را پشتيباني ميكند.
درك وب معنايي به شركتها اجازه خواهد داد كه مشاركتشان را بدون سربار زياد آغاز نمايند. تفاوتها در واژگان با استفاده از استاندارد مدلهاي دامنه مجرد حل خواهد شد و دادهها با استفاده از سرويسهاي انتقال مبادله ميشود. مزايده، مذاكرات و پيشنويس قراردادها به صورت اتوماتيك (يا نيمه اتوماتيك) توسط عاملهاي نرم افزاري صورت ميگيرد.
1.2.4ويكيها
در حال حاضر استفاده از WWW توسط ابزارهايي كه مشاركت فعال كاربران وب را فعال ميكند، گسترش يافته است. برخي اين توسعه را انقلابي معرفي كرده و آن را وب 2 نام داده اند.
بخشي از اين مسير شامل ويكيها ميشود. ويكيها مجموعههايي از صفحات وب هستند كه به كاربران اجازه ميدهند از طريق يك واسط مرورگر محتوايي را (معمولا متن ساختار يافته و پيوندهاي ابر متن) بيافزايند. سيستمهاي ويكي به ايجاد دانش مشاركتي كمك ميكند زيرا آنها آزادي تقريبا كاملي براي افزودن و تغيير اطلاعات بدون مالكيت محتوا، محدوديتهاي دسترسي يا گردش كارهاي قطعي، به كاربران ميدهند. سيستمهاي ويكي براي اهداف مختلفي بكار ميروند. از جمله:
•توسعه بدنههاي دانش در يك كوشش جمعي با همكاري رده وسيعي از كاربران. شناختهشدهترين نتيجه ويكيپدياي همه منظوره ميباشد.
•مديريت دانش يك فعاليت يا يك پروژه. مانند طوفان فكري، تبادل ايدهها، فعاليتهاي همكارانه و تبادل ركوردهاي جلسات.
درحالي كه هنوز زود است كه درباره ضعفها و محدوديتهاي اين فناوري صحبت كنيم، سيستمهاي ويكي به طور قطعي ميتوانند از استفاده از فناوريهاي معنايي فايده برند. ايده اصلي اين است كه ساختاري ذاتي از يك ويكي به وسيله پيوند بين صفحات ايجاد شود كه براي ماشينهايي كه در پشت هدايت محض قرار دارند، در دسترس باشد. اين كار ميتواند با غنيسازي متن ساختاريافته و ابرپيوندهاي طبقهبندي نشده با حاشيه نويسي معنايي ارجاع كننده به مدل دانش زيرين گرفته شده از ويكي، انجام شود. براي مثال ابرپيوند از Knossos به Heraklion ميتواند با اطلاعاتي كه در آن قرار دارد مشروح شود. اين اطلاعات ميتواند براي ارائه مختص به محتوا از صفحات، پرسوجوهاي پيشرفته و تصديق سازگاري بكار رود.
1.2.5عاملهاي شخصي: يك سناريوي آينده
سناريويي كه در ادامه ميآيد عملكردهايي را كه قابليت پيادهسازي بر پايه فناوريهاي وب معنايي دارند، نشان ميدهد.
مايكل به تازگي تصادف رانندگي كوچكي داشته است و دردي در گردن خود احساس ميكند. اولين پزشك معالج او يك سري جلسات فيزيودرماني پيشنهاد نمود. مايكل از عامل وب معنايي خود خواست تا برخي امكانها را بررسي كند.
عامل جزئيات فيزيودرماني پيشنهادشده را از عامل دكتر بازيابي كرده و ليستي از درمانگرهاي موجود در شركت بيمه درماني مايكل را بدست آورد. عامل مراكزي را كه در شعاع ده كيلومتري از دفتر كار يا خانه مايكل قرار دارند، بررسي نموده و اعتبار آنها را بر اساس سرويسهاي رتبه بندي مورد اطمينان بدست آورد. سپس تلاش كرد ساعات ملاقات موجود را با تقويم مايكل تطبيق دهد. در عرض چند دقيقه عامل دو پيشنهاد ارائه داد. متاسفانه مايكل هيچكدام را نپسنديد. يكي از درمانگرها ساعات ملاقاتي در دو هفته آينده پيشنهاد كرده بود و براي ديگري مايكل مجبور ميشد در ساعت شلوغي رانندگي كند. بنابراين مايكل زمانهاي خاصتري تنظيم نموده و از عامل خواست تا كارش را دوباره انجام دهد.
چند دقيقه بعد عامل با يك جايگزين بازگشت: درمانگري با اعتبار بالا كه ساعات ملاقات موجود او در طي دو روز آينده بود. اگرچه تعدادي مشكل كوچك وجود داشت. برخي قرارهاي كاري كم اهميت مايكل بايد دوباره برنامهريزي ميشد. عامل پيشنهاد داد كه در صورت تصويب راه حل مقدمات را آماده كند. همچنين درمانگر در ليست سايت بيمه نبود زيرا بيش از پوشش بيمه دستمزد دريافت ميكرد. عامل نام او را از يك ليست مستقل از درمانگرها يافته بود و چك كرده بود كه مايكل بر اساس سياست بيمه ميتواند از حداكثر پوشش بيمه استفاده كند. او همچنين با عامل درمانگر در رابطه با تخفيفي ويژه مذاكره كرده بود. درمانگر به تازگي تصميم گرفته بود كه بيش از ميانگين دستمزد دريافت نمايد و مشتاق به يافتن مريضهاي جديد بود.
مايكل پيشنهاد را پذيرفت چون تنها نياز بود چند دلار بيشتر بپردازد. اگرچه از آنجايي كه عامل وب معنايي را چند روز پيش نصب كرده بود، توضيحاتي در رابطه با برخي از اظهارات او خواست. از قبيل: چگونگي بدست آمدن اعتبار درمانگر، دليل ضرورت تغيير ساعت برخي قرارهاي كاري مايكل و چگونگي صورت گرفتن مذاكره در رابطه با قيمت. عامل اطلاعات متناسب را ارائه نمود.
مايكل رضايتمند بود. قرار بود عامل وب معنايي جديد او، زندگي پرمشغله اش را آسانتر كند. از عامل خواست تا تمام مراحل ضروري جهت اتمام كار را انجام دهد.